Leestijd: 5 minuten

De oversterfte-piek van december 2022

December 2022 liet een oversterfte zien van 3100 personen. Dat is bijna 25% meer dan verwacht werd. In de maanden oktober en november was dat resp. 16% en 10% meer dan verwacht. Over het hele jaar 2022 was er sprake van een oversterfte van 14.000 personen, vrijwel net zoveel als in 2020 en 2021.

Dit is de meest recente grafiek van het CBS van de (over-)sterfte in Nederland per week:

Al sinds het tweede kwartaal van 2021 is er sprake van een vrijwel aanhoudende sterfte die boven de lichtblauwe lijn zit (verwacht aantal overledenen). Sinds het tweede kwartaal van dit jaar is het aantal overledenen vrijwel steeds boven het lichtblauwe vlak. Dat houdt in dat er in die week sprake was van “oversterfte”.

In veel andere landen is iets vergelijkbaars aan de hand. (Er is een nieuwe site met de sterftecijfers uit de hele wereld, inclusief afzonderlijke per staat van de VS: Mortality-watch)

Maar één verhaal

Hoewel sommigen, zoals Anton Theunissen op virusvaria, al op een heel vroeg moment aandacht vroeg voor de opmerkelijke oversterfte, kreeg het verschijnsel weinig aandacht. Of het werd genegeerd, of het werd volledig toegeschreven aan Covid-19. Het was opmerkelijk daarbij in de tweede helft van 2021 met welk gemak aan de ene kant werd gesteld dat vaccinatie een grote bescherming bood tegen overlijden door Covid-19, maar aan de andere kant de oversterfte aan Covid-19 werd toegeschreven.

Toen vanaf het tweede kwartaal in 2022, in de periode met een veel minder virulente variant (Omikron), er vrijwel aanhoudend sprake was van oversterfte, begon het verschijnsel meer aandacht te krijgen en kwam het begrip “onverklaarde oversterfte” op. Hoewel er over de omvang van het onverklaarde deel grote verschillen in schattingen/berekeningen zijn.

En daar komen we direct bij de kern van de problematiek en ook van dit artikel aan. Terwijl met goede data, objectieve analyses en een open debat een behoorlijk goed inzicht gegeven zou kunnen worden in de verklaring voor deze aanhoudende oversterfte, is ook dit onderwerp het slachtoffer geworden van hetgeen sinds begin 2020 het geval is:

“Er is maar één verhaal en iedereen die zich daar niet aan houdt zal de gevolgen ervan merken”.

Ten aanzien van de oversterfte is het ene verhaal dat de vaccinaties veilig zijn en dat de oversterfte in ieder geval niet aan de vaccinaties kan liggen. Dus men komt dan met andere verklaringen. Korte- en lange termijn effecten van Covid-19 zijn daarvan de makkelijkste en als die niet toereikend zijn dan volgt nog een serie andere die indirect gekoppeld zijn aan Covid-19. Het is een apotheose van de patronen die we gezien hebben tijdens de Coronaperiode. Voor een andere lezing dan het dominante verhaal is niet alleen geen ruimte, maar degenen die het poneren worden minimaal genegeerd of erger.

(Het is tragisch om te zien hoe Dr. John Campbell zich de afgelopen drie jaar, vanuit zijn deskundigheid in alle redelijkheid via dagelijkse YouTube video’s (met 2,6 miljoen abonnees), in allerlei bochten wringt als hij het over oversterfte heeft om er geen relatie met het vaccineren te leggen, want anders krijgt hij een straf van YouTube. Iets wat het Nieuwe Wereld-kanaal in Nederland ook al heeft mogen ervaren. Iets wat de Nederlandse jarenlange strijders voor de vrije pers blijkbaar niet hebben opgemerkt, laat staan dat ze zich daarover afkeurend hebben uitgesproken).

Hoe zit het dan echt?

Ik ben een grote verscheidenheid van analyses en verklaringen tegen gekomen. Van zowel wetenschappers met een grote staat van dienst als onbekende cijferaars, van wie een deel echt boeiende analyses uitvoeren. De conclusies liepen uiteen van het ligt allemaal aan de vaccinaties tot het is volledig toe te schrijven aan Covid-19.

Door het ontbreken van echt goede data, die op een transparante manier verzameld is met het doel echt te weten te komen wat er aan de hand is, kan ik van geen van die analyses stellen dat ik vrijwel zeker weet dat die analyse klopt. Ik stel wel vast dat bij velen de analyse die uitkomt op datgene wat dicht ligt bij de opvatting die men vooraf had, als een goede analyse wordt gezien.  En al het andere wordt genegeerd of de auteurs ervan verdacht gemaakt. Dat is een proces dat ik van alle kanten zie gebeuren.

Omdat ik dus zelf die data ook niet heb, kan ik ook niet het finale antwoord geven hoe het dan echt zit. Maar op basis van de vele data die ik gezien heb en de vele analyses die ik heb uitgevoerd zien worden, zijn mijn conclusies dat het een nogal complex samenspel van factoren is. De belangrijkste daarvan zijn (maar in willekeurige volgorde):

• Korte- en lange termijn effecten van doorgemaakte Covid-19.
• Directe en indirecte effecten van de landelijk genomen maatregelen.
• Verandering van gedrag, die samenhangt met de angst voor het krijgen van Covid-19.
• De directe en indirecte gevolgen van de vaccinatie met een nieuw soort vaccin.

Helaas is het niet zo dat we op dit moment de omvang en het relatieve belang van ieder van deze factoren kunnen bepalen. En ik vraag me af of dat ooit nog goed zal kunnen gebeuren.

Iedereen die met stelligheid zegt dat het vooral één van deze vier factoren is of juist één van deze vier niet, doet dat vooral op basis van zijn mening vooraf en niet op basis van een echt grondige analyse. Want daarvoor is de kwaliteit van de data niet goed genoeg.

 “do no harm”-principe

Maar één belangrijke conclusie is uit het bovenstaande echter wel te trekken. En dat is een conclusie die rechtvaardigt om deze oversterfte als een soort apotheose of sublimatie te zien voor datgene wat er tijdens de Coronaperiode is gebeurd. Hoewel dus niet bepaald kan worden in welke mate vaccinatie met een nieuw soort vaccin aan de oversterfte heeft bijgedragen, zou dat feit alleen al hebben moeten leiden tot een aanpak bij het vaccineren die – ook door mij – door een aantal deskundigen is bepleit:

“Beperk de vaccinatie met een nieuw soort vaccin tot degenen die het meeste risico lopen om erg ziek van Covid-19 te worden”

Een recente studie van o.a. John Ioaniddis heeft laten zien hoe gering de IFR (sterftekans van geïnfecteerden) is geweest in 2020 in een 31 aantal landen van het niet bejaarde deel van de bevolking. Dit zijn de mediane waarden:

Ook Nederland is meegenomen in deze analyse en zit in de buurt van het gemiddelde van de 31 landen.

Dit zijn dus de cijfers uit het jaar 2020. Hoewel we daarvan niet de exacte cijfers hebben zijn deze cijfers voor de Omikron-variant fors gunstiger. Het zou een factor van 2 tot 5 nog kunnen schelen met deze cijfers.

Daarmee komen we tot de kern van datgene wat ik constateer: We kennen niet precies de mate waarin vaccinatieschade een rol heeft gespeeld en speelt bij de oversterfte. Maar zelfs als het van de andere vier factoren de minst belangrijke zou zijn, dan nog kan je op basis van deze sterfterisico’s vaststellen, dat er begin 2021 al leeftijdsgroepen waren, waarbij de risico’s om aan het virus te sterven dusdanig klein waren dat een vaccinatie geen verstandige keuze was! Een afweging die een jaar geleden, toen Omikron dominant werd, voor nog meer leeftijdsgroepen ging gelden.

Maar over het hele jaar 2022 bleef de Gezondheidsraad in Nederland tot nog heel jonge leeftijd de vaccinatie aanraden. En ook bij de twee boosters die in deze periode erbij kwamen bleef men dezelfde leeftijdsgrenzen handhaven, terwijl er meerdere landen waren, die op dat punt de leeftijdsgrens fors optrokken. (In sommige Scandinavische landen naar 50 jaar en hoger). Pas vorige week heeft de gezondheidsraad de leeftijdsgrens van 6 jaar naar 12 jaar verhoogd.

Het doet me denken aan een hele oude grap van Wim Kan in de jaren 50. Hij vertelde dat er bij de NCRV een wat frissere wind aan het heersen was. Omroepsters mochten inmiddels het bovenste knoopje van hun bloesje open houden. En na een paar seconden stilte voegde hij eraan toe “voorlopig nog alleen bij de radio, maar het is toch een eerste stap”.

Zeker met de aanhoudende hoge oversterfte en de onzekerheid over wat daarvan de oorzaken zijn en met  inachtneming van de cijfers die u hierboven ziet, is het ronduit een grof schandaal dat bij de vaccinatieaanbevelingen de leeftijdsgrenzen niet aanmerkelijk hoger zijn geweest dan ze waren. En is de Gezondheidsraad haar naam niet waard, doordat ze zelfs nu nog niet die leeftijdsgrens aanzienlijk hebben verhoogd.

Dit is echter typerend voor het optreden van onze (gezondheids-)autoriteiten en kan dus gezien worden als een soort apotheose van de Coronaperiode.