Mark Rutte was maandagavond te gast bij de Catshuis Special van het tv-programma Op1. Ook nu was hij weer de Teflon-premier waar niets of niemand grip op lijkt te krijgen. Het nieuwswaardige echter kwam uit onverdachte hoek. Wie de uitzending terugkijkt via NPO Start, krijgt voorafgaand namelijk advertenties te zien die naadloos aansluiten bij de terloopse uitspraak van de politicus: “Het land is bezig zich voor te bereiden op, laat ik het maar even dramatisch zeggen, 2030.”

“Shell stopt met olie,” zegt de CEO van Royal Dutch Shell. Hij krijgt bijval: “Tata Steel gaat helemaal over op klimaatneutraal staal produceren,” zegt de baas van de staalgigant uit Ijmuiden. Waarop de hoogste topman van het pensioenfonds ook overstag gaat: “ABP stopt met investeren in fossiele brandstoffen.” Dan is er geen houden meer aan: ING, FrieslandCampina en andere grote multinationals doen ook hun beloften.

Shell moet wel, zegt diens baas in het uitgebreide spotje (zie onder). Want “anders is er geen toekomst. Ook niet voor onze aandeelhouders.” De bijeenkomst van BV Nederland is uiteraard fictief. Immers: ‘Grote vervuilende bedrijven veranderen niet vanzelf. Teken voor een klimaatplicht.’ De wervingsactie is van Milieudefensie. Hieronder de uitgebreidere versie van de reclame die op tv en voorafgaand aan de video van de NPO te zien is.

Mindset

De kijker gaat het interview tussen de premier en Sven Kockelmann dus al in met een bepaalde mindset. Of in ieder geval is zijn gemoed gekleurd door de sympathieke Shell-man die op het punt staat “een heleboel boze aandeelhouders” te trotseren om zo de wereld te redden. Inclusief die schattige dochter van de notuliste – “Ze mag wel even hier komen zitten.”

Goed verteerbaar

De mediaconsument heeft het voorgerecht al opgediend gekregen: het bedrijfsleven moet haast maken met een Groene Agenda. NGO’s zullen ze de weg wijzen. Het hoofdgerecht volgde na de boodschap van Milieudefensie. Rutte sprak bij Op1 over “complexe vraagstukken” en stelde zonder blikken of blozen nogmaals: “Voorzitter Europese Raad, Voorzitter Europese Commissie, Secretaris-Generaal NAVO… dat zal ik niet worden.” Als docent geschiedenis op een middelbare school of iets dergelijks zou hij ongetwijfeld een grote maatschappelijke rol kunnen vervullen, dacht hij.

Tot die tijd is hij bezig “het land voor te bereiden op, laat ik het maar even dramatisch zeggen, 2030.” Ach, we moesten het als kijker maar niet groter maken dan het is, maar het was dan toch maar gezegd.

Stakeholders

En zo kreeg de kijker het voor hij het wist achter de kiezen. Civil Society, het bedrijfsleven en politiek kunnen, en móéten zelfs, de handen ineen slaan. Samen op weg naar een groene, inclusieve en rechtvaardige samenleving. Ook wel bekend als ‘stakeholder capitalism’ of ESG (environmental, social, governance). Vertaald naar marketingtermen: ‘love, peace and hapiness’ in een CO2-vrije wereld én ‘een goed belegde boterham’ verdienen.

Het World Economic Forum (WEF) is een groot promotor van het concept. Grote investeringsfondsen zijn ‘on board’ en de Wereldbank doet graag mee. Vele nationale overheden begeven zich middenin dit netwerk om zo “het land voor te bereiden op 2030.”

Redders

En zo ontstaat er een beeld van een wereld die op instorten staat, maar waarbij de redders gelukkig al klaar staan. Via rapporten, bijeenkomsten, verdragen en intentieverklaringen wordt de koers bepaald. Burgers en burgerbelangenverenigingen, volksvertegenwoordigers en financiële instellingen die gezamenlijk een hoger doel dienen. Alleen die egoïstische, onbeschaamd hebzuchtige, conservatieve fossielen van de oude wereld die ons op de rand van de afgrond hebben gebracht, die moeten nog om.

Politiek voor politici

Daar is het een en ander tegenin te brengen. Want moet de eerste zorg van de financiële en commerciële sector een sociale agenda zijn? Zijn zij er niet in de eerste plaats om werk en economische groei te genereren, waarbij overheid en burgers (al dan niet via hun consumptiegedrag) een corrigerende rol spelen?

Wat er nu gebeurt is een toenemende machtsconcentratie waarbij wetgeving en publiek beleid samen met de grootste financiële krachten ter wereld steeds meer gezamenlijk optrekken, niet meer duidelijk is waar de ene sector overgaat in de ander, en een koers varen waarbij er voor de burger niets meer te kiezen is. Dat pakt desastreus uit voor een gezonde economie, meent Vivek Ramaswamy.

Doelend op BlackRock, een van ’s werelds grootste investeringsfondsen die geld in beheer heeft van onder andere pensioenfondsen: “Ze  gebruiken andermans geld om een politieke agenda door te voeren, een agenda waar de geldschieters het niet mee eens zijn.” De investeerder en auteur van onder andere ‘Woke, Inc.- Inside corporate America’s social justice scam’ vertelt: “Bedrijven moeten de politiek overlaten aan politici.”

Ouderwets inhalig

Het staat iedereen vrij om te walgen van mannen in pak in bestuurskamers. Wie weet zijn het traditioneel gezien inhalige, rücksichtslose mensen die ten koste van mens en milieu streven naar winstmaximalisatie. Witteboordencriminelen, schurken met een stropdas. De overheid moet dan grenzen aangeven en handhaven. Burgers kunnen zich verenigen in actiegroepen, petities opstellen.

Dán ligt er een stelsel dat richting rechtvaardigheid, billijkheid en duurzaamheid gaat. Laten de CEO’s van Shell, de Rabobank en andere giganten zich vooral richten op hun aandeelhouders en de jaarcijfers. Niet op Agenda 2030. Dat houdt het in ieder geval overzichtelijk. Laat ze vooral ouderwets ‘slecht en gierig’ zijn.

Als de samenleving daaromheen dan oog heeft voor hoe ze botsende belangen zo goed en democratisch mogelijk in goede banen kan leiden, en belangenverstrengeling juist voorkomt, dán kan er een systeem komen dat ieder mens ten goed komt. Maar dan moet wellicht eerst de tv uit…

*Maak Grijs Groener

*Niet iedere keer wordt het vraaggesprek tussen Kockelmann en Rutte ingeleid door de boodschap van Milieudefensie. Een andere keer verscheen er eerst een advertentie van het Rode Kruis, Unicef of de campagne Maak Grijs Groener.

Die laatste is niet bekend? Het is een initiatief van de Stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel en Life IP All4Biodiversity. De EU is van de partij, en het programma van Natura 2000 speelt een prominente rol. Wat wil dat nu allemaal zeggen? Het is slecht gesteld met de biodiversiteit in Nederland. Wanneer natuurorganisaties, boeren en bedrijven het land nu eens helemaal zouden herschikken dan is in, ja echt, 2030 de biodiversiteit weer hersteld.