Leestijd: 7 minutenDe persconferentie van Rutte en Kuipers liet me verbijsterd achter.

Pas toen ik de Catshuispresentatie van Van Dissel met zijn nieuwe RIVM-modellen zag, begreep ik het.

Blijkbaar hebben mensen als Rutte en Kuipers zo veel op hun bordje, dat ze zelf niet voldoende informatie van elders krijgen om te beseffen dat we met Omikron in een ander tijdperk zijn beland. Daardoor blijven ze opereren op basis van de zaken, die ze door de RIVM-modelleurs aangereikt krijgen. Met noodlottige gevolgen.

Aan de hand van een eenvoudig voorbeeld zal ik dat illustreren.

In een krant op maandag staat dat de voetbalwedstrijd Ajax-PSV geëindigd is in 72-68. En dat de basketbalwedstrijd Den Bosch-Leiden geeindigd is in 1-1.

Iedereen, die maar iets van sport weet, begrijpt dat er een fout is gemaakt. Het is onmogelijk dat in een voetbalwedstrijd zoveel doelpunten worden gescoord. En bij basketbal op hoog niveau is het onmogelijk dat er zo weinig punten worden gemaakt. De uitslagen zijn evident verwisseld.

Zo zie je dat, pas als je de context begrijpt, dan snap je wat de cijfers zeggen.

In sommige landen geven ze op scholen een 1 als laagste cijfer en een 7 als hoogste cijfer. Daar is een 5 dus een voldoende, terwijl dat in Nederland een onvoldoende is. Dus cijfers kan je niet geïsoleerd bekijken.

Deze eenvoudige les is blijkbaar bij Rutte, Kuipers en vele anderen nog niet doorgedrongen. Terwijl het toch zo duidelijk is.

De Omikron-ontkoppeling

Het beleid in Nederland ging er altijd van uit dat de druk op de zorg niet te groot moest worden. Vooral de IC-capaciteit gold als een cruciale grenswaarde. De hoogste waarde die daar bereikt is (begin april 2020) was rond de 1350 Covid patiënten  op de IC’s.

Dus toen Van Dissel half december 2021 met zijn modellen kwam waarin stond dat bij ongewijzigd beleid de IC-bezetting zou kunnen oplopen naar meer dan 4000 patiënten, brak de paniek uit in Den Haag. Met de lockdown van 19 december tot gevolg.

Een lockdown die in andere landen niet werd afgekondigd. Dit omdat men of met andere modellen werkte, of dat de bestuurders het hoofd iets koeler hielden.

Ik heb al diverse keren geschreven dat het half december ook al duidelijk was dat er met Omikron iets bijzonders aan de hand was. Het is veel besmettelijker, maar ook veel minder ziekmakend.

Groot verschil met Delta

Inmiddels zijn we een maand verder en dat bijzondere van Omikron kan steeds beter gekwantificeerd worden. Het verschil met Delta is enorm. Een groot onderzoek uit Californië laat zien dat er niet alleen een stuk minder geïnfecteerden in het ziekenhuis belanden, maar ook dat de ligtijd van de opgenomen patiënten aanzienlijk korter is. Plus dat IC-opname en sterfte onder Omikron ook beduidend lager zijn dan onder Delta.

Het aantal positieve testen werd als een voorspeller gezien voor de druk op de ziekenhuizen. Dat zagen we terug in de grafiek van Van Dissel waarbij aangegeven werd dat van de geïnfecteerden gemiddeld 1 tot 1,5% in de ziekenhuizen belanden en 0,25% op de IC’s.

Maar omdat die relatie tussen positieve testen en ziekenhuis/IC-opnames ingrijpend is veranderd, zeggen de cijfers van het aantal positief getesten nu iets totaal anders dan twee maanden geleden.

Nog niet doorgedrongen

Maar die boodschap is nog niet doorgedrongen in het Catshuis of bij Rutte en Kuipers. Dat kon je terug horen bij hun optreden tijdens de persconferentie van 14 januari. De enorme stijging van het aantal positieve testen was alles wat de klok sloeg. Voorzien van interpretaties of analyses, die geen enkele coherentie hadden. Een mooi voorbeeld was deze:

• De testen betreffen vooral jongeren. Maar als het naar de ouderen overslaat dan kan het grote gevolgen hebben voor de druk op de ziekenhuizen.
• Boosteren geeft goede bescherming tegen ernstig ziek worden.
• Bijna 90% van de 60+ is geboosterd.

Dat kan niet alle drie tegelijk waar zijn! Maar dat soort logica is blijkbaar teveel gevraagd.

Opnames

Dit zijn de cijfers van de ziekenhuisopnames naar leeftijd tot en met gisteren, die leidden tot de laagste cijfers qua bezetting sinds eind oktober.

De grafiek die het beste duidelijk maakt dat, sinds Omikron dominant is, we in een ander tijdperk leven is de volgende. Het laat op relatieve wijze zien hoe vier belangrijke cijfers zich de laatste tijd hebben ontwikkeld:

– Het zwevend 7-daags gemiddelde van de positieve gevallen in het groen,
– de ziekenhuisopnames in het bruin,
– de IC-opnames in het blauw,
– en de overlijdensgevallen in het rood.

grafiek van Maarten van den Berg (@mr_Smith_Econ)

Andere betekenis

Ook als je rekening houdt met verschuivingen in de tijd (ziekenhuisopnames volgen circa 8 dagen na de positieve test) is het duidelijk dat het aantal positieve testen vandaag en morgen een heel andere betekenis heeft als “voorspeller’ van de zorgdruk uitgedrukt in cijfers van november 2021.

Ik vergeleek het al eerder met de situatie waarbij we sinds 1 januari onze temperatuur niet meer in Celcius meten maar in Fahrenheit. En bij die laatste meetmethode is 32 graden Fahrenheit gelijk aan 0 graden Celcius. Bij 25 graden Celcius kun je naar het strand en bij 25 graden Fahrenheit kun je je schaatsen invetten.

Maar dat verhaal werd niet gebracht door Kuipers en Rutte. De sterk stijgende besmettingscijfers werden in grafieken gepresenteerd. Cijfers die trouwens door een combinatie van factoren (die met testbeleid en -capaciteit samenhangen) nu niet zo sterk stijgen als gedacht. Dat die cijfers op zichzelf dus een heel andere betekenis hebben in relatie tot de ziekenhuis- en IC-opnames, werd niet gecommuniceerd.

En weer: veel te pessimistische RIVM-modellen

En de oorzaak lag, zoals steeds, in de nieuwste RIVM-modellen, zoals donderdag in het Catshuis gepresenteerd.  Dit is het beste voorbeeld ervan. Ik heb twee teksten zelf vergroot.

Bovenin stond “prognose onzeker”  en onderin “inschatting: terug naar avondlockdown gaat over capaciteit zorg”.

De groene lijn van de grafiek geeft het verwachte verloop aan als er vanaf 17 januari teruggekeerd zou zijn naar de situatie van voor 19 december: alleen de avondlockdown. Dan zou derde week februari het aantal ziekenhuisopnames per dag op 1000 komen te liggen en de ziekenhuisbezetting op zijn top op 9000. Cijfers die we ook in april 2020 bij lange na niet hebben gehaald. (En ter referentie: die cijfers zijn nu gemiddeld 120 per dag en nu een bezetting van 1300.)

Het is werderom een onzinnig doemscenario. Waarmee we in december in de lockdown terecht zijn gekomen en waarmee nu voor een deel die lockdown voortgezet wordt.

Nu zijn de onderdelen van de modellen niet openbaar. Maar in de Catshuispresentatie staan wel wat zinnetjes waaruit op te maken is, waarom dit doemscenario uit het model is komen rollen.

Men gaat ervan uit dat…

• de ligduur bij Omikron dezelfde is als bij Delta (in Californië bleek die ligduur 70% korter te zijn).
• het aandeel IC-opnames bij Omikron dezelfde is als bij Delta. (Overal ter wereld blijkt dat die in de orde van grootte 90% minder is).
• het aandeel ziekenhuisopnames bij Omikron 40% lager is dan bij Delta. (In Californië bleek dat 53% te zijn, plus dat dit cijfer heel erg afhankelijk is van de testcapaciteit en teststrategie per land).
• hoewel het niet terug te vinden is in de prognoses zelf, lijkt het erop dat men ervan uitgaat dat het aantal positieve testen vrij snel naar de 80.000 zal gaan stijgen.

Stuk voor stuk veel te pessimistische aannames, die in combinatie elkaar ook nog enorm versterken. Met als gevolg prognoses die volledig onrealistisch zijn.

Om een indruk te geven van die onderlinge versterking.

• Stel ik heb 4 factoren waarvan ik de waarde op 2 zet. Dan is het eindresultaat 2 keer 2 keer 2 keer 2 = 16.
• Stel ik halveer ieder van die factoren. Dan is het eindresultaat 1 keer 1 keer 1 keer 1= 1.
• Het verschil is dus een factor 16.

En dat is dan als iedere factor gehalveerd wordt. Als iedere factor naar een derde wordt teruggebracht, dan is het totaalverschil een factor 81.

En daar zit nu precies de kern.

Eigenlijk wordt steeds van het meest sombere scenario uitgegaan plus dat nieuwe cijfers/onderzoeken uit het buitenland niet worden meegenomen. De cijfers uit Californië zijn bijvoorbeeld niet in het model opgenomen.

Ontwrichting van de samenleving

Terwijl de toename van de besmettingen en het grote aantal mensen dat in quarantaine gaat, wordt omschreven als een groot risico voor de ontwrichting van de samenleving, is dat in feite een drogreden. Waarom zouden we die quarantaineregels nog handhaven? Dat deden we toch ook niet tijdens de griepepidemie van 2018?

Als we dat toen ook gedaan zouden hebben, dan zou de samenleving ook op zijn gat hebben gelegen met 5,5 miljoen mensen die griep kregen in 4 maanden tijd.

Indirect liet Kuipers al zien dat die quarantaine regels eigenlijk weinig meer betekenen. Want mensen die geboosterd zijn of onlangs een besmetting hebben gehad, hoeven na langdurig contact met een geïnfecteerd persoon niet meer in quarantaine! Terwijl we inmiddels toch ook weten dat mensen die geboosterd zijn nog wel geïnfecteerd kunnen raken en anderen kunnen infecteren.

Op basis van wat we nu van Omikron weten, zou de enige echte goede keuze zijn: Dat niemand meer in quarantaine hoeft. Alleen als je symptomen hebt is het heel raadzaam om thuis te blijven.

Doemscenario’s

De ontwrichting van de samenleving heeft enkel te maken met de doemscenario’s van de modellen van het RIVM. En met het feit dat de regering bij hun afweging de zekere schade die men aanricht door de maatregelen, minder belangrijk vindt dan het vermijden van het hele kleine risico van dat doemscenario.

Dat door de ontwikkeling van Omikron ook een coronatoegangspas geen enkele relevantie meer heeft, is iets wat in Engeland al wordt gerealiseerd. Maar dit is in Nederland nog niet doorgedrongen. In Engeland wordt deze pas eind van de maand terecht afgeschaft. Terwijl Kuipers nog aangaf in de persconferentie dat hij door wil gaan met het invoeren van 2G in Nederland!!!

Hoe kan het toch zijn dat bijna niemand in politiek Den Haag uit de hypnose ontwaakt waar ze vanaf maart 2020 in gebracht zijn? Hoe kan het toch bestaan dat ze de zeer positieve signalen niet opvangen en door gaan op een steeds lastiger te volgen pad?

Gelukkig zie je steeds meer signalen dat in de samenleving meer mensen ontwaken en wel doorhebben dat we nu in een compleet andere fase terecht zijn gekomen. Iets dat gelukkig ook wat meer in de media wordt behandeld.

Maar zolang het kabinet haar koers vooral laat bepalen door de RIVM-modellen zijn we als land in de aap gelogeerd. En zal de burgerlijke ongehoorzaamheid alleen maar toenemen met alle gevolgen van dien.

Dat zal de samenleving nog meer ontwrichten en polariseren. Terwijl de regering een kans had voor open doel om een belangrijke switch te maken.

U heeft zojuist gelezen: De cruciale grafiek die Kuipers niet liet zien.

Volg Maurice de Hond op Twitter en YouTube.