De Grote Verbouwing
Wat wordt gepresenteerd als duurzame transities – energie, water, mobiliteit, digitalisering en natuur is volgens Elze in werkelijkheid een ingrijpende herinrichting van ons land. “Het is één groot plan. Het is een beleidsplan vanuit die nationale omgevingsvisie ingezet.” Ze vergelijkt het met de ruilverkaveling na de oorlog, toen 70 procent van Nederland letterlijk werd omgeploegd en honderdduizenden boeren hun land verloren.

 Eigendomsrecht onder vuur
Elze laat zien hoe eigendomsrecht langzaam wordt uitgehold. Van Agenda 21 tot de Omgevingswet: wat ooit écht bezit was, wordt steeds meer teruggebracht tot vruchtgebruik. “Officieel staat er nog wel jouw naam op, maar het wordt enorm ingeperkt.” Daarmee raakt de basis van vrijheid direct in gevaar.

 De energietransitie als businessmodel
Wind en zon leveren nauwelijks bij, maar kosten miljarden. In 2022 droegen 2600 windmolens slechts 3,15 procent van de energievoorziening bij. “Het enige effect van die energietransitie is de industrialisatie van Nederland.” Ondertussen gaan energieprijzen door het dak, verdwijnen bedrijven en wordt de burger armer.

 Natuurbeleid of landroof?
Achter het Natura 2000- en biodiversiteitsbeleid gaat volgens Elze een ideologie schuil waarin de mens als vijand van de natuur wordt gezien. “Het natuurbeleid is verknipt. Het idee dat de natuur beschermd moet worden tegen de mens is misantropisch.” Met als gevolg: steeds meer grond dat onder ‘herstelwerkzaamheden’ valt, en boeren die klemgezet of uitgekocht worden.

 Digitale controle
De digitale laag over onze fysieke leefomgeving wordt steeds dichter. Slimme lantaarnpalen, digitale tweelingen en data van bedrijven als Palantir maken het mogelijk om op wijkniveau te sturen. “Je kunt straks op straatniveau zeggen: de luchtkwaliteit is slecht, dus nu een auto-lockdown.” Een toekomst waarin surveillance en gedragssturing de norm worden.

 Voedselzekerheid en boeren
Als de landbouw verder wordt afgebroken, raken we afhankelijk van een instabiele wereldmarkt. Elze pleit daarom voor een Deltaplan voedselzekerheid. “Privébezit en boeren zijn essentieel. Als je je eigen voedsel niet meer kunt produceren, speel je met vuur.”

 Lokale democratie als uitweg
Ze benadrukt dat de huidige instituties weinig speelruimte bieden, maar dat lokaal nog wél invloed kan worden uitgeoefend. “Het Huis van Thorbecke is uitgekleed. We moeten terug naar lokale democratie.” Door gebruik te maken van inspraakrechten, het uitdaagrecht en lokale werkgroepen kunnen plannen worden vertraagd of tegengehouden.

 Persoonlijke verankering
Naast het politieke en economische verhaal wijst Elze ook op de innerlijke dimensie. Ze verwijst naar Jung en naar gemeenschappen zoals Urk die tijdens corona hun eigen kader hielden. “Als wij sterker in onszelf verankerd zijn, zijn we minder controleerbaar.”