Het Beste van P. Omtzigt; Omtzigt is klaar met Kaag: Klimaatmoeras wint het van oog voor mensen, armoede

Op 5 juli was Ad Verbrugge in boekhandel De Vries Van Stockum om zijn nieuwe boek ‘De gezagscrisis: Filosofisch essay over een wankele orde’ te overhandigen aan niemand minder dan Pieter Omtzigt, die een belangrijke inspiratiebron voor dit essay was. Bij deze gelegenheid werden er uiteraard ook vriendelijke woorden uitgewisseld, die niettemin over een serieus onderwerp gaan: “De gezagscrisis in Nederland is heel diep.”

 

De toeslagenaffaire: het gevaar van geperverteerde instituties. Een gesprek met Pieter Omtzigt
Ad Verbrugge gaat in gesprek met CDA-kamerlid Pieter Omtzigt over de toeslagenaffaire. “Het is killing hoe wij het ingericht hebben.” Deze week begint het onderzoek van de parlementaire ondervragingscommissie naar de kindertoeslagaffaire bij de Belastingdienst. Omtzigt is een van de gezichten uit de Tweede Kamer die hier tijdenlang intensief mee bezig is geweest. Zijn voorspelling: “Je zult zien dat de staat in z’n geheel niet gefunctioneerd heeft.” Wat er is gebeurd betreft geen eenmalige fout; het is een omvattend probleem. “In plaats van dat het probleem werd opgelost is het probleem de doofpot in gegaan.” Onlangs heeft Omtzigt daarom in een lezing uitgehaald naar het functioneren van de instituties zelf. “Het is niet een kritiek op de belastingdienst, maar een kritiek op een falende rechtsstaat.” In dit gesprek licht Omtzigt de toeslagenaffaire uitgebreid toe. Hij maakt ook de vergelijking met de situatie in Malta en Polen alwaar de rechtsstatelijkheid meer dan eens ver te zoeken is. “De vraag is: hoe zorg je ervoor dat je instituties geen schijninstituties worden? En burgers voelen dat haarfijn aan.” Het is daarom tijd voor een radicale verandering, zowel binnen de overheid, als binnen andere sferen, zo stelt Omtzigt. “Ik vind dat de staat heringericht moet worden, er moet een nieuw sociaal contract komen tussen overheid, burger en ook maatschappelijk middenveld.” De situatie bij de Belastingdienst is tekenend voor dieper liggende problemen in Nederland. Dat heeft te maken met een nadruk op procedures en een gebrek aan verantwoordelijkheid. Omtzigt: “Wij zijn in Nederland slecht om de oplossing van een probleem bij iemand te borgen.” Zo is bijvoorbeeld het toeslagensysteem dusdanig complex dat weinigen het nog begrijpen. Met als resultaat dat modellen belangrijker worden dan het concrete leven van mensen. “Het is killing hoe wij het ingericht hebben. Het moet eenvoudiger. De burger moet zekerheid kunnen ontlenen aan wat ‘ie krijgt.” Omtzigt vertelt over hoe het beter kan: bescherming voor klokkenluiders, het goed checken of rapporten kloppen, en eindverantwoordelijkheid bij overheidsinstanties. “Het vereist een aantal systeemingrepen, maar het vereist ook vooral karakter.” — 2:04 Kun je toelichtingen waarom je je zo stevig hebt uitgelaten over constitutionele problemen n.a.v. de toeslagenaffaire? 5:27 “De instituties zelf functioneren niet” 9:59 Over de schijndemocratie en schijninstituties op Malta 18:15 Wat is er gebeurd bij de leiding dat dit heeft kunnen gebeuren? Is daar geen bewustzijn van? 22:00 Hoe is het mogelijk dat men intern de doofpot in stand heeft gehouden? 28:07 Over de complexiteit van ons belastingstelsel: “Het is killing hoe wij het ingericht hebben” 40:30 Hoe kijk je naar de rol van media in dit geheel? 49:55 Wat is er nodig om een andere cultuur binnen de Nederlandse overheid neer te zetten?