De energiecrisis lijkt met de dag te verergeren. Overal in Europa wordt koortsachtig naar oplossingen gezocht. Ook in Nederland, waar de plannen om de koopkracht nog enigszins op peil te houden natuurlijk op Prinsjesdag bekend worden gemaakt. Kamerlid Pieter Omtzigt kreeg deze week de antwoorden op zijn Kamervragen over de energiecrisis binnen en daar zaten wat opvallende antwoorden bij…
Wat is het contract exact?
Wie heeft dit besloten?
Is het de bedoeling om 2 miljoen gezinnen in armoede te storten
Hoe kan het dat deze overheid mee weg komt?
Gaan alle mensen in een schuld fuik en raken ze dan hun huizen en bezit kwijt? Krijgt Klaus Schwab nu al gelijk
Waardeer je deze uitzending? Like deze uitzending, abonneer je op het YouTube kanaal en steun de onafhankelijke journalistiek van blckbx met een donatie ➡ https://www.blckbx.tv/doneren
Vrijdag 30 september 2022
– Media-ondernemer Nico Sloot bereikte met de documentaire ‘COVID-19 The System’ ruim 1,5 miljoen kijkers. Nu werkt hij aan een vervolg in de vorm van een 12-delige serie ‘Niemandsland’. Deze docuserie gaat vanaf oktober van start op zijn online platform B Informed Media.
– De week van de vaccinatieschade eindigt vandaag. Journalist Maurice van Ulden interviewde meerdere vaccinatieslachtoffers en vertelt hoe deze week impact heeft gemaakt in het land en ‘de olifant in de kamer’ zichtbaar heeft gemaakt.
– Oud-kamervoorzitter Khadija Arib weigert mee te werken aan een onderzoek naar beschuldigingen van machtsmisbruik, omdat zij het ziet als een politieke afrekening. Gezondheidspsycholoog Huibrecht Boluijt legt uit waarom hij vooral een gebrek aan empathisch vermogen ziet als de kern voor het gebrek aan vertrouwen.
– Uitgelichte artikelen van de Andere Krant
Desk: Journalist Maurice van Ulden, media-ondernemer Nico Sloot en gezondheidspsycholoog Huibrecht Boluijt
Presentatie: Sanae Orchi
Iedere maandag, woensdag en vrijdag LIVE om 19:00 uur.
Het nieuws belicht vanuit het oogpunt dat je van blckbx gewend bent, diepgravend en kritisch. Dat is wat je van blckbx today kan verwachten. Onder aanvoering van Flavio Pasquino verzorgt het team van redacteuren, de webredactie, video editors, de regie en de techniek drie keer in de week dit unieke live actualiteitenprogramma. Hierbij zal geen enkel onderwerp geschuwd worden en streven wij ernaar om de nodige balans aan te brengen in het brede medialandschap.
blckbx today is iedere maandag, woensdag en vrijdag LIVE te zien op blckbx.tv om 19:00 uur. Heb je de uitzending gemist of wil je op een later moment blckbx today terugkijken? blckbx today is na afloop altijd terug te kijken via blckbx.tv.
Hieronder een calculator. Neem een periode in je hoofd en vul in:
Hoeveel coronadoden zijn er in een bepaalde periode geweest, bv sinds begin 2021?
Wat was toen ongeveer de IFR van de ziekte? (ergens tussen 0,05% en 0,3%, bv 0,15%)
Welk percentage van de bevolking is gevaccineerd? (rivm zegt ca. 80%)
Hoe hoog is de effectiviteit van het vaccin? (In de folder stond 95%)
Hoe past dat bij het aantal besmettingen? Hoeveel besmettingen of infecties waren er nodig bij de gecommuniceerde mortaliteit, vaccin-effectiviteit, vaccinatiegraad en aantallen Covid-overlijdens? Zie de standaardwaarden hieronder. Je mag ze zelf aanpassen en kijken waar je dan op uitkomt.
Wil je bijvoorbeeld 2020 bekijken, zet dan de vaccinatiegraad op 0.
De Nederlandse bevolking telt 17.440.000 mensen. Vergelijk dat eens met het totaal aantal geïnfecteerden dat nodig is om tot het coronadodental te komen.
Met de standaardwaarden komt dat niet uit. Welke waarde ga je aanpassen?
De IFR kan omhoog.
Dan heb je minder geïnfecteerden nodig. Maar dat klopt dan niet meer met ziekenhuisopnames, PCR-testen, rioolwaterschattingen, andere metingen en diverse internationale meta-studies.
De VE kan omlaag.
Dan heb je minder gevaccineerde geïnfecteerden nodig. De vaccins werken dan wel aanzienlijk slechter dan beloofd. Het is een mogelijkheid maar dat strookt niet met de officiële optimistische studies noch met de uitspraken van diverse Desinformatie Denktankers.
Het dodental kan omlaag. Dat zou dan inhouden dat er (veel) te veel doden aan Covid-19 zijn toegerekend. “Met” in plaats van “Aan” corona gestorven dus. Waar halen we dan alternatieve doodsoorzaken vandaan?
Nou die zijn wel te vinden. Andere doodsoorzaken zijn voorhanden in:
ziektes die lager scoren dan de trends zouden doen verwachten*, of in
effecten van het wanbeleid (de “interventies”):
niet-medisch: lockdowns, asocialisering o.m. met mondkapjes, spatschermen en andere misleidende veiligheidsrituelen
medisch:
vaccinaties
het verbieden van geneesmiddelen
intubaties (alleen van toepassing in 2020)
We komen hoe dan ook op het terrein van het wanbeleid. Ofwel manipuleren van de cijfers, ofwel verkeerde adviseurs kiezen, of gewoon niet willen dat er oplossingen komen die werken. Of toch schandalig slecht geïnformeerde adviseurs. En dan alsnog met dezelfde gereedschapskist komen aanzetten om voorbereid te zijn op het zoveelste verzonnen doemscenario… Onvoorstelbaar. Is het CTB is dan echt zo’n aanlokkelijk speeltje?
Jansen over miljarden aan winst in Groningen; compenseer
Een kabinet die crisis na crisis laat ontstaan. Die in kringen van Claus Schwab de boodschappen ophaalt en het braafste jongetje/meisje van de klas zijn. Die geen antwoorden geeft, geen visie heeft, geen beleid voert en nu gepikerkeerd
De Nord Stream gaspijpleidingen tussen Rusland en Europa zijn gesaboteerd, daar zijn alle deskundigen het over eens. “Er zou onafhankelijk forensisch onderzoek moeten komen naar de integriteit en betrouwbaarheid van de EMA “, vindt data-analist Wouter Aukema die grove onderrapportage en datacorruptie constateert van meldingen van vaccin-bijwerkingen. Zijn de referenda in Oekraïne meer dan een politieke kwestie? Dat en meer in blckbx today.
Woensdag 28 september
In de uitzending van vanavond onder andere:
De Nord Stream gaspijpleidingen tussen Rusland en Europa zijn gesaboteerd, daar zijn alle deskundigen het over eens. Amerikakenner Laura Slot bespreekt het explosieve dossier waar het vingerwijzen tussen Rusland en Amerika al is begonnen. Wie heeft een motief en wie is de lachende derde?
In 2021 sloot de EU een partnerschap met Oekraïne t.a.v. kritieke grondstoffen die cruciaal zijn voor de Europese energietransitie. De mineralen liggen in Oost-Oekraïne waar vandaag referenda plaats hebben gevonden om wel of niet bij Rusland te horen. Dit maakt de referenda meer dan een politieke kwestie, aldus David Boerstra. Hij geeft ons inzicht in het grote belang van de EU bij Oost-Oekraïne en het slagen van de Green Deal.
“Er zou onafhankelijk forensisch onderzoek moeten komen naar de integriteit en betrouwbaarheid van de EMA “, vindt data-analist Wouter Aukema die grove onderrapportage en datacorruptie constateert van meldingen van vaccin-bijwerkingen.
Desk: Historicus Laura Slot, redacteur David Boerstra en data-analist Wouter Aukema
Presentatie: Anne Willemsen
Reactie van het EMA op Wouter Aukema
Naar aanleiding van de reactie van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) op Wouter Aukema, nodigen wij het EMA en Wouter uit om bij blckbx in gesprek te gaan met elkaar.
1.254 weergaven28 sep. 2022Op 27 september behandelde de Kamer het wetsvoorstel over de compensatie van de toeslagenslachtoffers. De meeste regelingen zijn al lang ingegaan, maar de Kamer heeft ze nog niet goed gekeurd. De regering zegt in het wetsvoorstel dat er wordt betaald vanwege ‘institutionele vooringenomenheid’. Nou, je betaalt geen 5 miljard voor vooringenomenheid hoor. Dus mijn vraag is heel simpel: welke wetten heeft de belastingdienst overtreden. Na meerdere keren vragen volgt het antwoord.
Vier jonge, gezonde mensen stierven binnen een paar dagen na hun coronaprik, laat een peer-reviewed studie zien. Lange tijd werd ieder causaal verband ontkend, maar de data stapelt zich nu op. Bedrijven dwingen om voor de EU te produceren i.p.v. voor hun eigen land. Een maatregel die Brussel wil invoeren, die volgens econoom Jelena Postuma riekt naar een planeconomie. Italië heeft gekozen. Met een ruimte meerderheid wordt Giorgia Meloni de nieuwe premier. Dat en meer in blckbx today.
maandag 26 september
In de uitzending van vanavond onder andere:
Vier jonge, gezonde mensen stierven binnen een paar dagen na hun coronaprik, laat een peer-reviewed studie zien. Lange tijd werd ieder causaal verband ontkend, maar de data stapelt zich nu op dat de wereldwijde oversterfte het mogelijke gevolg is van de COVID-19 vaccinaties, stelt immunoloog professor Theo Schetters, die vandaag aan tafel uitlegt waarop hij dit baseert.
Bedrijven dwingen om voor de EU te produceren i.p.v. voor hun eigen land. Een maatregel die Brussel wil invoeren, die volgens econoom Jelena Postuma riekt naar een planeconomie. De pandemie, de Oekraïne-oorlog en klimaatverandering zouden Europa in een PERMACRISIS plaatsen en vragen om centrale Europese aansturing, aldus eurocommissaris Thierry Breton.
Italië heeft gekozen. Met een ruime meerderheid wordt Giorgia Meloni de nieuwe premier. De media noemt haar structureel “extreem” of “radicaal” rechts en Ursula von der Leyen ging nog verder. Ze intimideerde de Italiaanse kiezers eerder met sancties als ze de verkeerde keuze zouden maken. Wie is Giorgia Meloni en wat betekent haar winst voor Europa?
Desk: immunoloog Dr. Theo Schetters, econoom Jelena Postuma en onderzoeksjournalist Daan de Wit
Presentatie: Sanae Orchi
Aseem Malhotra, gerespecteerd cardioloog, gevaccineerd, overtuigt zijn patiënten om zich vooral tegen Covid te laten inenten. Hij ondersteunt het ‘narratief’ volledig, totdat zijn vader onverwacht en onverklaarbaar overlijdt. Het blijkt hartfalen, precies Malhotra’s specialisatie. En dat terwijl hij zijn vader nog recent had onderzocht. De zoektocht die daarop volgt beschrijft hij in een Case Study, vandaag gepubliceerd. Omdat het zo’n toegankelijk en goed onderbouwd (peer reviewed) verhaal is deel ik het hier in het Nederlands. Ik realiseer me ook dat het hier alleen over hartproblematiek gaat. Ik heb het vermoeden dat we soortgelijke verhalen ook nog op andere vakgebieden gaan zien: herseninfarcten, oplaaiende kanker, neurologische problemen… Het blijft vooralsnog gissen.
Gisteren verscheen ook een interview van Steve Kirsch met Paul Marik, een bekende naam voor betrokken coronavaccin-critici. Op handen gedragen en opvallend vaak geciteerd medicus – totdat hij aan de bel trok over de vaccins. Hij zegt in dat interview onder meer:
“Covid onthulde de corruptie die er allang was. Ik moest alles afleren wat ik had geleerd. Ik vertrouwde op RCT’s en die bleken geperverteerd en gecorrumpeerd door Big Pharma.”
Heftige taal. Je carrière zal er maar op gestoeld zijn. Marik vertelt dat het een tijd duurde voordat hij kon accepteren hoe de werkelijkheid rond de coronavaccins in elkaar zat.
Van Aseem Malhotra vind ik het bijzonder dat hij nu eens niet één van de usual suspects is die als arts het “safe and effective” narratief in twijfel trekt. Hij is bovendien nog arts, zijn licentie is hem nog niet ontnomen (luister het interview met Marik als je wil horen hoe dat in zijn werk gaat).
[edit: ik zie net dat Robert Malone er een substack aan heeft gewijd, met een video erin van Malhotra.]
Hieronder de vertaling van het artikel uit The Journal of Insuline Resistance. De 48 referenties verwijzen naar het originele Engelse artikel. Daar vind je ook de document- en onderzoeksdetails, PDF/XMS/EPUB-versies, contactadressen etc. Lees je goed Engels, ga daar s.v.p. heen.
Het met echte ‘evidence-based medicine’ bestrijden van de pandemie van desinformatie over de COVID-19 mRNA-vaccins – Deel 1
Vaccins redden levens
De ontwikkeling van veilige en zeer effectieve vaccins in de tweede helft van de 20e eeuw is een van de grootste prestaties van de geneeskunde. De prominente littekens op mijn linkerarm zijn een constante herinnering aan het succes van ons vermogen om enkele van de dodelijkste ziekten zoals pokken, tuberculose (TB), mazelen, bof en rode hond, om er maar een paar te noemen, in te dammen. Geschat wordt dat de traditionele vaccins samen ongeveer 4 à 5 miljoen levens per jaar redden1. Het grootste succes van vaccinatie was de wereldwijde uitroeiing van de pokken, die een sterftecijfer van 30% hadden.2
Met andere woorden, bijna één op de drie mensen die de pokken opliepen, stierf. De ontwikkeling van een veilig en doeltreffend vaccin na veel vallen en opstaan leidde ertoe dat 95 van de 100 personen werden beschermd tegen symptomatische besmetting met pokken en dat de immuniteit vijf jaar duurde, waardoor het virus in de jaren zeventig volledig was uitgeroeid. Evenzo wordt gezegd dat één dosis mazelenvaccin “95% effectief” is. Wat wordt daarmee bedoeld? De meeste mensen gaan ervan uit dat 95 van de 100 mensen die de inenting krijgen, beschermd zijn tegen symptomatische infectie en overdracht en ook langdurige immuniteit hebben. Evenzo zullen bij blootstelling aan waterpokken slechts vijf van de 100 gevaccineerde kinderen deze ziekte oplopen.
Vaccins behoren ook tot de veiligste interventies ter wereld in vergelijking met de meeste geneesmiddelen die bij de behandeling van chronische ziekten worden gebruikt, zoals we mogen verwachten, aangezien ze worden toegediend om iets bij gezonde mensen te voorkomen en niet om een ziekte te behandelen. Daarom was het goed nieuws dat in de zomer van 2020 verschillende farmaceutische bedrijven, waaronder Pfizer en Moderna, de resultaten bekendmaakten van hun gerandomiseerde gecontroleerde studie van twee maanden, waaruit bleek dat zij een vaccin hadden ontwikkeld met een effectiviteit van meer dan 95% om infectie te voorkomen van wat op dat moment de meest circulerende stam van het coronavirus 2019 (COVID-19) was.
De ervaring van een arts
Als vrijwilliger in een vaccinatiecentrum was ik een van de eersten die eind januari 2021 twee doses van het mRNA-vaccin van Pfizer kreeg. Hoewel ik wist dat mijn individuele risico klein was van COVID-19 op 43-jarige leeftijd met optimale metabolische healtl1, was de belangrijkste reden dat ik de prik nam om overdracht van het virus aan mijn kwetsbare patiënten te voorkomen. Begin 2021 werd ik zowel verrast als bezorgd door een aantal van mijn vaccin-weigerachtige patiënten en mensen in mijn sociale netwerk die mij vroegen om commentaar op wat ik op dat moment beschouwde als louter “anti-vax” propaganda.
Ik werd gevraagd voor Good Morning Britain nadat een filmregisseur, Gurinder Chadha, Order of the British Empire (OBE), die voordien huiverig was voor vaccins en ook werd geïnterviewd, had uitgelegd dat ik haar ervan had overtuigd de prik te nemen.
Maar een paar maanden later gebeurde er een zeer onverwachte en uiterst schrijnende persoonlijke tragedie die het begin zou zijn van mijn eigen reis naar wat uiteindelijk een openbaring en eye-opening zou blijken te zijn, zo diepgaand dat ik na zes maanden van kritische beoordeling van de gegevens zelf, ik heb gesproken met vooraanstaande wetenschappers die betrokken zijn bij COVID-19 onderzoek, de veiligheid en ontwikkeling van vaccins, en met twee onderzoeksjournalisten, langzaam en met tegenzin heb geconcludeerd dat, in tegenstelling tot mijn eigen aanvankelijke dogmatische overtuigingen, het mRNA-vaccin van Pfizer lang niet zo veilig en effectief is als we aanvankelijk dachten. Deze kritische beoordeling is gebaseerd op het analytische kader voor het beoefenen en onderwijzen van evidence-based medicine, waarbij specifiek gebruik wordt gemaakt van individuele klinische expertise en/of ervaring met gebruikmaking van het beste beschikbare bewijsmateriaal en rekening wordt gehouden met de voorkeuren en waarden van de patiënt.
Een case study
Case studies zijn een nuttige manier om complexe klinische informatie over te brengen en kunnen nuttige gegevens aan het licht brengen die in de beknopte resultaten van een klinische proef verloren zouden gaan of niet duidelijk zouden worden.
Op 26 juli 2021 kreeg mijn vader, Dr Kailash Chand OBE, voormalig plaatsvervangend voorzitter van de British Medical Association (BMA) en haar ere-vice-voorzitter (die zes maanden eerder ook beide doses van het Pfizer mRNA-vaccin had genomen) thuis een hartstilstand na pijn op de borst. Een later onderzoek wees uit dat een aanzienlijke vertraging in de ambulance waarschijnlijk heeft bijgedragen aan zijn dood.3 Maar zijn post-mortem bevindingen vond ik bijzonder schokkend en onverklaarbaar. Twee van zijn drie grote slagaders hadden ernstige blokkades: 90% blokkade in zijn linker ader en 75% blokkade in zijn rechter hartslagader. Aangezien hij een uiterst fitte en actieve 73-jarige man was, die gemiddeld 10-15000 stappen per dag had gelopen tijdens zijn hele lockdown, was dit een schok voor iedereen die hem kende, maar vooral voor mij. Ik kende zijn medische geschiedenis en leefgewoonten tot in detail. Mijn vader, die zijn hele leven een fervent sporter was geweest, was fitter dan de overgrote meerderheid van de mannen van zijn leeftijd. Sinds de vorige hartscans (een paar jaar eerder, die geen noemenswaardige problemen met een perfecte bloedstroom door zijn slagaders en slechts lichte woekeringen aan het licht hadden gebracht) was hij gestopt met suiker, had hij buikvet verloren, de dosis van zijn bloeddrukpillen verlaagd, was hij begonnen met regelmatige meditatie, had hij zijn prediabetes omgekeerd en zelfs zijn triglyceriden in het bloed massaal verlaagd, waardoor zijn cholesterolprofiel aanzienlijk was verbeterd.
Ik kon zijn postmortale bevindingen niet verklaren, vooral omdat er geen bewijs was van een echte hartaanval maar met ernstige blokkades. Dit was precies mijn eigen speciale onderzoeksgebied. Dat wil zeggen, hoe de progressie van een hartziekte te vertragen en zelfs om te keren. In mijn eigen kliniek schrijf ik met succes een leefstijlprotocol voor aan mijn patiënten op basis van het beste beschikbare bewijs over hoe dit te bereiken. Ik heb zelfs samen met twee internationaal gerenommeerde cardiologen (beiden redacteuren van medische tijdschriften) een zeer impactvolle peer-reviewed paper geschreven over het verschuiven van het paradigma over hoe hartziekten het meest effectief kunnen worden voorkomen door veranderingen in levensstijl.4 We benadrukten het feit dat coronaire hartziekte een chronische inflammatoire aandoening is die wordt verergerd door insulineresistentie. Toen, in november 2021, werd 1 geattendeerd op een peer-reviewed abstract gepubliceerd in Circulation, met verontrustende bevindingen. Bij meer dan 500 patiënten van middelbare leeftijd onder regelmatige follow-up, met behulp van een voorspellend scoremodel gebaseerd op ontstekingsmarkers die sterk gecorreleerd zijn met het risico van een hartaanval, werd het mRNA-vaccin in verband gebracht met een significante verhoging van het risico van een coronaire gebeurtenis binnen vijf jaar van 11% vóór het mRNA-vaccin tot 25% 2-10 weken na het mRNA-vaccin. Een vroege en relevante kritiek op de geldigheid van de bevindingen was dat er geen controlegroep was, maar toch, zelfs als het gedeeltelijk juist was, zou dat betekenen dat er een grote versnelling zou zijn in de progressie van coronaire hartziekte, en belangrijker nog, het risico van een hartaanval, binnen enkele maanden na het nemen van het vaccin. Ik vroeg me af of de Pfizer-vaccinatie van mijn vader, die hij zes maanden eerder had gekregen, kon hebben bijgedragen tot zijn onverklaarbare vroegtijdige dood en dus begon ik de gegevens kritisch te beoordelen.
Twijfel over de gegevens
Ik herinner mij een collega-cardioloog die mij, tot mijn toenmalige verbazing, meedeelde dat hij had besloten het vaccin niet te nemen om een aantal redenen, waaronder zijn persoonlijke lage achtergrondrisico op COVID-19 (zie tabel 1)6 en bezorgdheid over onbekende schade op korte en langere termijn. Eén ding dat hem verontrustte bij de cruciale mRNA-studie van Pfizer, gepubliceerd in The New England Journal of Medicine, waren de gegevens in de aanvullende bijlage, met name dat er vier hartstilstanden waren bij degenen die het vaccin namen, tegenover slechts één in de placebogroep. 7
Deze cijfers waren klein in absolute termen en bereikten geen statistische significantie in het onderzoek, wat suggereert dat het misschien gewoon toeval is, maar zonder verdere studies was het niet mogelijk uit te sluiten dat dit een echt causaal verband is (vooral zonder toegang tot de ruwe gegevens), in welk geval het een golf van hartstilstanden zou kunnen veroorzaken zodra het vaccin onder tientallen miljoenen mensen over de hele wereld wordt verspreid.
Wat de doeltreffendheid betreft, werden in de krantenkoppen over de hele wereld zeer gewaagde beweringen gedaan over 95% doeltreffendheid, waarbij het verwisselbare gebruik van “doeltreffendheid” en “effectiviteit” het grote verschil tussen gecontroleerde proeven en reële omstandigheden verdoezelt.8 Het zou begrijpelijk zijn voor het lekenpubliek en artsen om dit te interpreteren als zou 95% van de mensen beschermd zijn tegen besmetting als 100 mensen worden gevaccineerd. Zelfs de directeur van de Centers of Disease Control (CDC), Rochelle Walensky, gaf onlangs in een interview toe dat het de eerste berichten van CNN waren die haar optimistisch maakten dat het vaccin de overdracht en de infectie aanzienlijk zou stoppen, maar later bleek dat dit verre van waar was voor de COVID-19-vaccins.9 Uit de oorspronkelijke proef bleek dat een persoon 95% minder kans had om de herfstvariant van COVID-19 op te lopen. Dit staat in medische termen bekend als relatieve risicovermindering, maar om de werkelijke waarde van een behandeling te kennen, moet men voor die persoon nagaan met hoeveel zijn individuele risico door de interventie is verminderd – d.w.z. de absolute individuele risicovermindering.10
Belangrijk is dat de proefresultaten erop wijzen dat het vaccin alleen voorkomt dat iemand een positieve test met symptomen krijgt, en dat de absolute risicovermindering daarvoor 0,84% bedraagt (0,88% verminderd tot 0,04%). Met andere woorden, als 10000 mensen waren gevaccineerd en 10.000 niet, zouden voor elke 10.000 gevaccineerden in proef 4 mensen positief hebben getest met symptomen, vergeleken met 88 die niet waren gevaccineerd. Zelfs in de niet-gevaccineerde groep zouden 9.912 van de 10.000 (meer dan 99%) niet positief getest zijn tijdens de proefperiode. Een andere manier om dit uit te drukken is dat je 119 mensen zou moeten vaccineren om één zo’n symptomatische positieve test (die verondersteld wordt te wijzen op een infectie, wat op zich mogelijk misleidend is, maar buiten het bestek van dit artikel valt) te voorkomen.
Deze absolute risicovermindering (0,84%) is uiterst belangrijk voor artsen en patiënten om te weten, maar hoeveel van hen werd dit verteld toen ze de prik kregen? Transparante communicatie over risico’s en voordelen van elke interventie is een kernbeginsel van ethische, op bewijs gebaseerde medische praktijk en geïnformeerde toestemming.11
De Academy of Medical Royal Colleges maakte dit duidelijk in een artikel dat in 2015 in de BMJ werd gepubliceerd.12 Een co-auteur was destijds ook de toenmalige voorzitter van de General Medical Council. Gerd Gigerenzer, de directeur van het Max Planck Instituut, stelde in een bulletin van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uit 2009 zelfs: “Het is een ethische imperatief dat iedere arts en patiënt het verschil begrijpt tussen relatieve en absolute risico’s om patiënten te beschermen tegen onnodige angst en manipulatie”.13
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, bleek uit het onderzoek geen statistisch significante vermindering van ernstige ziekten of COVID-19-sterfte door het vaccin gedurende de zes maanden van het onderzoek, maar het werkelijke aantal sterfgevallen (toegeschreven aan COVID-19) is toch belangrijk om op te merken. Er waren slechts twee sterfgevallen door COVID-19 in de placebogroep en één sterfgeval door COVID-19 in de vaccingroep. Kijkend naar de sterfte door alle oorzaken over een langere periode, waren er in feite iets meer sterfgevallen14 in de vaccin-groep (19 sterfgevallen) dan in de placebogroep (17 sterfgevallen). Opmerkelijk was ook het extreem lage aantal gevallen van COVID-19-ziekte die als ernstig werden aangemerkt in de placebogroep (negen ernstige gevallen op 21.686 proefpersonen, 0,04%), hetgeen wijst op een zeer laag risico van ernstige ziekte, zelfs in gebieden die voor het onderzoek waren uitgekozen omdat men dacht dat de infectie er veel voorkwam.
Tenslotte toonden de proeven bij kinderen niet eens een vermindering van symptomatische infecties aan, maar gebruikten zij de surrogaatmaat van het antilichaamgehalte in het bloed om de werkzaamheid vast te stellen, hoewel het verband tussen het door het Wuhan-spike-vaccin veroorzaakte antilichaamgehalte en de bescherming tegen infectie op zijn best zwak is. Op de website van de Food and Drug Administration (FDA) staat dat:
De resultaten van de momenteel toegestane SARS-COV-2-antilichaamtests mogen niet worden gebruikt om het niveau van immuniteit of bescherming tegen COVID-19 van een persoon op enig moment te evalueren, en zeker niet nadat de persoon een COVID-19-vaccinatie heeft ontvangen.15
Nu we weten wat de gepubliceerde proef wel en niet heeft aangetoond in termen van werkzaamheid van het vaccin, kunnen we proberen te extrapoleren wat het effect van het vaccin zou zijn bij het terugdringen van het sterftecijfer of andere negatieve gevolgen van het virus. Als er een kans van 1 op 119 is dat het vaccin je beschermt tegen symptomatische infectie door voorouderlijke varianten, dan moet dit cijfer (11 = 119), om de bescherming tegen sterfte te vinden, worden vermenigvuldigd met het aantal infecties dat leidt tot één sterfgeval voor elke leeftijdsgroep. Dit zou (tot twee maanden na de inenting) de absolute risicovermindering (voor overlijden) van het vaccin opleveren. Als bijvoorbeeld mijn risico op 44-jarige leeftijd om aan Delta te sterven (mocht ik ermee besmet raken) 1 op 3.000 is, dan is de absolute risicovermindering van het vaccin dat mij tegen de dood beschermt: 1 op 3.000 vermenigvuldigd met 119, dus 1 op 357.000.
Natuurlijk kan de vaccinatie zelfs voor de mensen die besmet raken enige bescherming tegen overlijden bieden. Aan de hand van observatiegegevens kan worden berekend hoeveel mensen moeten worden gevaccineerd om een COVID-19-sterfgeval te voorkomen. Een vergelijking van de sterftecijfers van de bevolking16 tijdens de Delta-golf geeft bijvoorbeeld aan dat 230 80-plussers moeten worden gevaccineerd om één sterfgeval in die periode te voorkomen, terwijl dat aantal oploopt tot 520 voor 70-jarigen en 10000 voor 40-jarigen (zie tabel 2 en figuur 1 17).
Deze cijfers worden echter vertekend door onnauwkeurigheden in de meting van de omvang van de niet-gevaccineerde bevolking. Zoals ook wordt opgemerkt in een recent hoofdartikel van John Ioannidis in BMJ evidence-based medicine, kan de uit niet-gerandomiseerde studies afgeleide werkzaamheid van het vaccin “onecht” zijn, waarbij de vertekening wordt veroorzaakt door “reeds bestaande immuniteit, verkeerde classificatie van de vaccinatie, verschillen in blootstelling, testen, verwarring door ziekterisicofactoren, beslissingen over ziekenhuisopname, verschillen in het gebruik van behandelingen en toerekening van overlijden”.18
Deze cijfers hebben betrekking op de gehele bevolking van Engeland en gelden niet noodzakelijkerwijs voor de gezonde bevolking; meer dan 95% van de sterfgevallen betrof mensen met reeds bestaande aandoeningen.19 Het is ook belangrijk op te merken dat de gevaccineerde en niet-gevaccineerde bevolkingsgroepen op andere manieren van elkaar verschillen, waardoor de sterftecijfers vertekend kunnen zijn. De niet-gevaccineerden behoren bijvoorbeeld vaker tot een lagere sociaaleconomische bevolkingsgroep, waardoor zij een groter risico lopen op ernstige ziekten of overlijden als zij worden besmet.
Professor Carl Heneghan, de directeur van het Centre of Evidence Based Medicine in Oxford, heeft zijn eigen klinische ervaring met de bias van gezonde gebruikers toegelicht. Sommige van zijn eigen patiënten die met COVID-19 op de intensive care (ICU) terechtkwamen (geclassificeerd als niet-gevaccineerd) namen het vaccin niet omdat ze al aan een terminale ziekte leden.
Gezien deze beperkingen zijn bovenstaande cijfers waarschijnlijk een overschatting van het individuele voordeel van vaccinatie; het open en eerlijk bespreken van dergelijke onzekerheden is een essentieel onderdeel van gedeelde besluitvorming.
Wat een onderdeel zou moeten zijn van de discussie over gedeelde geïnformeerde toestemming wanneer iemand overweegt de prik te nemen, is iets in deze trant: Afhankelijk van uw leeftijd zouden honderden of duizenden mensen zoals u moeten worden geïnjecteerd om te voorkomen dat één persoon over een periode van ongeveer drie maanden aan de Delta-variant van COVID-19 overlijdt. Voor 80-plussers is dit aantal ten minste 230, maar het stijgt naarmate men jonger is, tot ten minste 2.600 voor mensen van 30 jaar en ouder, 10.000 voor mensen van 40 jaar en 93.000 voor mensen tussen 18 en 29 jaar. Voor omicron, waarvan is aangetoond dat het 30%-50% minder dodelijk is, betekent dit dat aanzienlijk meer mensen moeten worden gevaccineerd om één sterfgeval te voorkomen. Hoelang de bescherming daadwerkelijk duurt, is onbekend; momenteel worden in sommige landen boosters aanbevolen na slechts 4 maanden.
Maar hoeveel mensen hebben een gesprek gehad dat ook maar in de buurt komt van een dergelijke verklaring? En dan hebben we het nog niet over de bekende, onbekende en nog niet volledig gekwantificeerde schade.
Hoewel velen hebben voorgesteld dat omikron intrinsiek minder dodelijk is (ondersteund door de waargenomen moleculaire verschillen tussen omikron en het virus van het Wuhan-type), is de immuniteit die is opgebouwd door eerdere blootstelling ter bescherming tegen ernstige ziekte waarschijnlijk ook tot op zekere hoogte relevant. Het cruciale punt is dat, of het nu een viraal of een immuungerelateerd verschijnsel is, de mildere aard van omikron duidelijk is bij de niet-gevaccineerden en dat de vermindering van de mortaliteit derhalve niet aan vaccins mag worden toegeschreven.
Wat zijn de nadelen?
Er is al bezorgdheid geuit over de onderrapportage van ongewenste voorvallen in de klinische proeven voor de COVID-19-vaccins. Onderzoekend medisch verslaggever Maryanne Demasi analyseerde de verschillende manieren waarop de pivotale mRNA-proeven geen rekening hielden met ernstige schade.20 Niet alleen werden deelnemers aan de proeven beperkt tot het soort bijwerkingen die ze konden melden op hun digitale apps, maar sommige deelnemers die na de inenting in het ziekenhuis werden opgenomen, werden uit de proef gehaald en niet gerapporteerd in de eindresultaten. Na twee maanden in de cruciale proeven stond de FDA vaccinbedrijven toe om het vaccin aan te bieden aan proefpersonen in de placebogroep, waardoor in wezen elke kans op een goede registratie van bijwerkingen vanaf dat moment werd getorpedeerd en een afhankelijkheid van geneesmiddelenbewakingsgegevens werd afgedwongen.
Uit dergelijke gegevens blijkt dat een van de meest voorkomende door het mRNA COVID-19-vaccin veroorzaakte schade myocarditis is. Een studie in verschillende Scandinavische landen toonde een verhoogd risico van mRNA-vaccinatie ten opzichte van de achtergrond, vooral bij jonge mannen.21 Autoriteiten hebben herhaaldelijk beweerd dat myocarditis vaker voorkomt na COVID-19-infectie dan na vaccinatie.22 Onderzoeksgegevens die aantonen dat vaccinatie het risico op myocarditis bij latere infectie vermindert, zijn echter ongrijpbaar, en in feite kunnen de risico’s additief zijn. De incidentie van myocarditis schoot omhoog vanaf het voorjaar van 2021, toen de vaccins werden uitgerold naar de jongere cohorten die het hele jaar daarvoor binnen het normale niveau waren gebleven, ondanks COVID-19,23 met het meest recente bewijs, een paper uit Israël24 vond dat de infectie zelf, voorafgaand aan de uitrol van het vaccin, geen verhoging van het risico op myocarditis of pericarditis door COVID-19 opleverde, wat sterk suggereert dat de in eerdere studies waargenomen verhogingen te wijten waren aan de mRNA-vaccins, met of zonder COVID-19-infecties als bijkomend risico bij de gevaccineerden.24
Dit weerspiegelt inderdaad mijn eigen klinische ervaring met het adviseren en begeleiden van verschillende patiënten in de gemeenschap die zich presenteerden met een duidelijke suggestie uit de voorgeschiedenis van myocarditis na mRNA-vaccinatie, maar die niet noodzakelijkerwijs onwel waren om opgenomen te worden in het ziekenhuis. Een zeer fitte dame van in de 50 ontwikkelde vermoeidheid en kortademigheid bij inspanning enkele weken na haar tweede Pfizer-injectie. Een echocardiogram toonde ernstige aantasting van haar linkerventrikelfunctie. Een andere dame van 30 jaar kreeg soortgelijke symptomen met verontrustende hartkloppingen binnen een paar dagen na haar tweede injectie; op een echo was ook sprake van een lichte verslechtering van de linkerkamerfunctie en een daaropvolgende MRI-scan van het hart toonde verschillende gebieden met lategadoliniumverhoging, een kenmerk dat op de scan te zien is en dat overeenkomt met beschadigd hartweefsel, en aangezien hartcellen niet kunnen worden vervangen, zal dit waarschijnlijk gevolgen hebben op lange termijn.
Hoewel door vaccinatie veroorzaakte myocarditis niet vaak fataal is bij jongvolwassenen, blijkt uit MRI-scans dat ongeveer 80% van degenen die in het ziekenhuis worden opgenomen enige mate van myocardbeschadiging heeft.25,26 Het is alsof men een klein hartinfarct krijgt en een – waarschijnlijk blijvend – letsel aan de hartspier oploopt. Het is onzeker hoe dit op de langere termijn zal uitpakken, onder meer of en in welke mate dit het risico op een slechte levenskwaliteit of mogelijk ernstigere hartritmestoornissen in de toekomst zal verhogen.
Een aantal rapporten heeft, afhankelijk van de leeftijd, percentages myocarditis opgeleverd, variërend van 1 op 6.000 in Israël27 tot 1 op 2.700 in een studie in Hong Kong bij mannelijke kinderen en adolescenten van 12-17 jaar.28 De meeste epidemiologische studies die zijn uitgevoerd, hebben gevallen van myocarditis gemeten die in een ziekenhuisomgeving zijn gediagnosticeerd, en pretenderen geen volledige meting te zijn van meer milde gevallen (waarvan schade op lange termijn niet kan worden uitgesloten). Bovendien is onderrapportage van ongewenste voorvallen de plaag van de geneesmiddelenbewakingsgegevens.29
Het Verenigd Koninkrijk vertrouwt op het “Yellow Card”-rapportagesysteem van de Medicines and Health Regulatory Agency (MHRA’s),30 dat verre van toereikend is voor een snelle uitrol van een gloednieuw product. Het ontdekte de stollingsproblemen die leidden tot de intrekking van het AstraZeneca-product in april 2021 voor jongeren pas nadat in het Verenigd Koninkrijk 9,7 miljoen doses waren toegediend31; in Denemarken daarentegen werd het probleem ontdekt nadat slechts 150.000 doses waren toegediend.32
In het Verenigd Koninkrijk zijn sinds de verspreiding van het vaccin bijna 500.000 meldingen van ongewenste voorvallen geregistreerd (via het gele kaartsysteem) in verband met de mRNA COVID-19-vaccinaties, waarbij meer dan 150.000 personen betrokken waren. In termen van het aantal meldingen per persoon (d.w.z. die ten minste één dosis heeft ontvangen) laten de cijfers van de MHRA zien dat ongeveer 1 op 120 personen een waarschijnlijk ongewenst voorval heeft dat meer dan licht is.30 De MHRA is echter niet duidelijk over het percentage en maakt bovendien geen onderscheid tussen ernstige ongewenste voorvallen. Niettemin is dit niveau van meldingen ongekend in het moderne medische tijdperk en gelijk aan het totale aantal meldingen dat in de eerste 40 jaar van het meldingssysteem van de gele kaart (voor alle geneesmiddelen – niet alleen vaccins) tot 2020 is ontvangen.33 Ter vergelijking: voor het vaccin tegen mazelen, bof en rode hond (MMR) bedroeg het aantal meldingen per gevaccineerde persoon ongeveer 1 op 4.000, meer dan dertig keer minder vaak dan de 1 op 120 meldingen van de gele kaart voor ontvangers van een COVID-19-vaccin.34 Noorwegen scheidt wel de gemelde ernstige bijwerkingen en toont een percentage van ongeveer 1 op 1000 na twee doses BioNTech /Pfizer mRNA-product die leiden tot ziekenhuisopname of levensveranderend zijn.35
Een andere, meer bruikbare informatiebron (vanwege de gedetailleerdheid van elk rapport dat aan het publiek ter beschikking wordt gesteld) is het Vaccine Adverse Effect Reporting System (V AERS) van de Verenigde Staten (VS). Net als bij het systeem van het VK is het aantal meldingen – waaronder ernstige – in verband met COVID-19-vaccins volkomen ongekend. Vanaf 02 maart 2022 zijn bijvoorbeeld meer dan 24.000 sterfgevallen geregistreerd in VAERS; 29% daarvan deed zich voor binnen 48 uur na de injectie en de helft binnen twee weken. Het gemiddelde meldingspercentage vóór 2020 bedroeg minder dan 300 sterfgevallen per jaar. Een vaak gegeven verklaring hiervoor is dat de uitrol van het COVID-19-vaccin ongekend omvangrijk is; dit gaat echter niet op, aangezien de Verenigde Staten (in ieder geval de afgelopen tien jaar) jaarlijks 150 miljoen -200 miljoen vaccinaties hebben toegediend. Een andere kritiek op V AERS is dat “iedereen een melding kan maken”, maar een analyse van een steekproef van 250 vroegtijdige sterfgevallen wees uit dat de overgrote meerderheid bestaat uit meldingen door ziekenhuizen of artsen36 Het bewust indienen van een vals VAERS-verslag is daarbij een overtreding van de federale wetgeving waarop een boete en gevangenisstraf staan.37
Aangezien VAERS is opgezet om vroegtijdige signalen van potentiële schade voor nieuwe vaccins te genereren, en daarbij voor verscheidene producten een rol heeft gespeeld, lijkt het pervers om het nu pas als onbetrouwbaar te bekritiseren, terwijl er geen veranderingen in de werking ervan lijken te zijn aangebracht.
Geschat wordt dat de ernstige bijwerkingen die officieel worden gemeld in feite een grove onderschatting zijn, en dit moet in gedachten worden gehouden bij de bovenstaande opmerkingen over VAERS-rapporten. In een artikel van David Kessler (voormalig FDA-commissaris) worden bijvoorbeeld gegevens aangehaald waaruit blijkt dat slechts 1% van de ernstige bijwerkingen aan de FDA wordt gemeld.38 Evenzo wordt in verband met de regeling voor de gele kaart in het Verenigd Koninkrijk geschat dat slechts 10% van de ernstige bijwerkingen wordt gemeld.39,40 Een recente voorpublicatie die mede is geschreven door enkele van de meest betrouwbare medische wetenschappers ter wereld in verband met de transparantie van gegevens voegt geldigheid toe aan de geneesmiddelenbewakingsgegevens. Door gegevens van de websites van de FDA en Health Canada te raadplegen en resultaten te combineren van tijdschriftartikelen waarin de Pfizer- en Moderna-proeven werden gepubliceerd, concludeerden de auteurs dat het absolute risico op een ernstig ongewenst voorval van de mRNA-vaccins (een percentage van één op 800) aanzienlijk hoger lag dan het risico op ziekenhuisopname bij COVID-19 in gerandomiseerde gecontroleerde proeven.17
Wat VAERS en andere meldingssystemen (met inbegrip van de nog te raadplegen en onafhankelijk te evalueren ruwe gegevens van gerandomiseerde gecontroleerde proeven) zullen missen, zijn potentiële middellange- tot langetermijnschade die noch patiënten noch artsen automatisch aan het geneesmiddel zullen toeschrijven. Als het mRNA-vaccin bijvoorbeeld binnen enkele maanden het risico op een coronaire aandoening verhoogt (wat waarschijnlijk een factor was die bijdroeg tot de plotselinge hartdood van mijn vader), dan zou dit het aantal aandoeningen ver na de eerste paar weken van de prik verhogen, maar het is zeer onwaarschijnlijk dat dit later aan het vaccin wordt toegeschreven en dus wordt gemeld.
Het is leerzaam om op te merken dat volgens gegevens van de ambulancedienst er in 2021 (het jaar van de uitrol van het vaccin) ongeveer 20 000 (-20% stijging) extra oproepen voor out-of-hospital hartstilstand waren vergeleken met 2019, en ongeveer 14.000 meer dan in 2020. Gegevens die in het kader van de wetgeving inzake vrijheid van informatie zijn verkregen van een van de grootste ambulance trusts in Engeland suggereren dat er van november 2020 tot maart 2021 geen stijging was, en daarna is de stijging onevenredig sterk bij jongeren waargenomen.41 Dit is een enorm signaal dat zeker met enige spoed moet worden onderzocht.42
Evenzo werd in een recent artikel in Nature een toename van 25% aangetoond van zowel acute coronaire syndromen als hartstilstanden in de leeftijdsgroepen van 16 tot 39 jaar die significant geassocieerd waren met toediening van de eerste en tweede dosis van de mRNA-vaccins, maar geen verband v.1 met COVID-19-infectie.43 De auteurs stellen dat:
De bevindingen geven aanleiding tot bezorgdheid over door vaccins veroorzaakte onopgemerkte ernstige cardiovasculaire bijwerkingen en versterken het reeds vastgestelde causale verband tussen vaccins en myocarditis, een frequente oorzaak van onverwachte hartstilstand bij jonge mensen. (p. 1)
De verontrustende bevindingen in dit artikel hebben geleid tot oproepen tot intrekking. In het verleden zouden wetenschappers met een andere kijk op hoe gegevens moeten worden geanalyseerd, een artikel met afwijkende aannames en interpretatie hebben gepubliceerd voor discussie. Nu proberen ze te censureren.
Er is nog veel meer bezorgdheid geuit over mogelijke schade van de vaccins op middellange tot lange termijn. Hoewel sommige van deze zorgen hypothetisch blijven, kan het een ernstige vergissing zijn zich alleen te concentreren op wat meetbaar is en niet op het bredere plaatje, vooral voor jongeren.
Wat zou het schademechanisme kunnen zijn?
Bij “conventionele vaccins” wordt een inert deel van de bacterie of het virus gebruikt om het immuunsysteem “op te voeden”. De immuunstimulans is beperkt, gelokaliseerd en van korte duur. Voor de COVID-19-vaccins is aangetoond dat het spike-eiwit continu (en in onvoorspelbare hoeveelheden) wordt geproduceerd gedurende ten minste vier maanden na vaccinatie44 en na intramusculaire injectie door het hele lichaam wordt verspreid.45 Voor de vaccins tegen het coronavirus van het severe acute respiratory syndrome 2 (SARS-CoV-2) is gekozen voor het spike-eiwit, mogelijk omdat het celingang mogelijk maakt. Dit eiwit is echter niet inert, maar is veeleer de oorzaak van veel van de pathologie die gepaard gaat met ernstig COVID-19, waaronder endotheliale schade,46 stollingsafwijkingen47 en longschade.
Het is leerzaam op te merken dat de WHO vóór de invoering van de mRNA-producten een prioriteitenlijst heeft goedgekeurd van potentiële ernstige ongewenste voorvallen van bijzonder belang die zich kunnen voordoen als rechtstreeks gevolg van COVID-19-vaccins.
De lijst was gebaseerd op het specifieke vaccinplatform, bijwerkingen van eerdere vaccins in het algemeen, theoretische associaties op basis van diermodellen en COVID-19specifieke immunopathogenese40 (zie figuur 2).
Doet het vaccin meer kwaad dan goed?
De meest objectieve manier om te bepalen of de voordelen van de vaccins opwegen tegen de nadelen is de analyse van de effecten op de “sterfte door alle oorzaken”. Dit omzeilt de netelige kwestie van wat als een COVID-19-dood moet worden aangemerkt, en houdt ook volledig rekening met eventuele negatieve effecten van het vaccin. Het zou op zijn minst verrassend zijn indien tijdens een schijnbaar dodelijke pandemie niet duidelijk en ondubbelzinnig zou kunnen worden aangetoond dat een doeltreffend vaccin de sterfte door alle oorzaken vermindert.
Het cruciale mRNA-onderzoek van Pfizer bij volwassenen toonde geen statistisch significante vermindering van de sterfte door alle oorzaken, en in absolute cijfers waren er zelfs iets meer sterfgevallen in de behandelingsarm dan in de placebogroep.
Werk van Fenton et al. toonde een ongewone piek in de sterfte in elke leeftijdsgroep van de niet-gevaccineerde bevolking, die samenvalt met de uitrol van het vaccin voor elke leeftijdsgroep.48 De snelle afname van de omvang van deze populatie betekent dat een klein tijdsverschil dit effect theoretisch kunstmatig zou kunnen veroorzaken. Een alternatieve verklaring is de (meer waarschijnlijke) mogelijkheid dat een stijging van de sterfte na vaccinatie ten onrechte werd toegeschreven aan de niet-gevaccineerde bevolking: met andere woorden, degenen die werden geteld als “niet-gevaccineerde sterfgevallen” zouden in feite degenen zijn die binnen 14 dagen na de vaccinatie waren overleden (een verzoek om vrijheid van informatie [FOI] heeft nu bevestigd dat de autoriteiten in Zweden sterfgevallen binnen 14 dagen na de vaccinatie inderdaad categoriseerden als niet-gevaccineerd, waardoor een misleidend beeld ontstond van werkzaamheid versus sterfte).
Het is mogelijk dat de overmatige hartstilstand en de aanhoudende druk op ziekenhuizen in 2021/2022 door niet-COVID-19 opnames allemaal wijzen op een niet-COVID-19 gezondheidscrisis die wordt verergerd door interventies, waaronder natuurlijk ook lockdowns en/of vaccins.
Gezien deze waarnemingen en de herbeoordeling van de gegevens van gerandomiseerde gecontroleerde proeven met mRNA-producten, lijkt het moeilijk te beweren dat de invoering van vaccins in alle leeftijdsgroepen netto gunstig is geweest. Men kan weliswaar stellen dat de vaccins enkele levens hebben gered bij ouderen of anderszins kwetsbare groepen, maar dat lijkt in het beste geval twijfelachtig voor andere delen van de bevolking, en wanneer de mogelijke schade op korte, middellange en onbekende langere termijn in aanmerking wordt genomen (met name voor meervoudige injecties, waarvoor gewoon geen degelijke veiligheidsgegevens bestaan), lijkt de invoering bij de hele bevolking in het beste geval een roekeloze gok. Het is belangrijk te erkennen dat het risico van bijwerkingen van het vaccin constant blijft, terwijl de voordelen mettertijd afnemen, aangezien nieuwe varianten (1) minder virulent zijn en (2) niet gericht zijn op een verouderd product. Na beoordeling van de gegevens blijft het een reële mogelijkheid dat de plotselinge hartdood van mijn vader verband hield met het vaccin. Een pauze en heroverweging van het vaccinatiebeleid voor COVID-19 had al veel eerder plaats moeten vinden.