Bij mijn terugkomst in de Kamer waren er drie hoofdproblemen in Nederland, die aangepakt moeten worden: de verhouding tussen overheid en burger (een nieuw sociaal contract), bestaanszekerheid en de grote woningnood.
De afgelopen weken en maanden zijn alle drie de problemen een stuk nijpender geworden: nieuwe ontwikkelingen, zoals de Russische invasie in Oekraïne, hebben de bestaande tekortkomingen en tekorten veel zichtbaarder en pijnlijker gemaakt.
 
We bevinden ons in de bizarre situatie dat het regeerakkoord, dat na een jaar praten tot stand kwam, binnen drie maanden volledig achterhaald is: van de belofte dat iedereen ten minste ongeveer gelijk blijft in koopkracht is niets over met 10% tot 12% inflatie, de staatsfinanciën en het monetaire beleid gaan volledig naar de knoppen en het kabinet houdt vast aan mega-investeringen van 60 miljard in een stikstoffonds en een klimaatfonds.
Van het beloofde herstel van vertrouwen komt niet zoveel terecht en over het nieuwe elan kunnen we beter geen opmerkingen maken.
De regeringspartijen zullen de komende weken de facto een nieuw regeerakkoord moeten schrijven, als zij begrijpen voor welke uitdagingen Nederland staat. 
 
In deze nieuwsbrief bericht ik je over een paar zaken waar de regering ongelooflijk traag is, zoals bij het onderzoek naar de uithuisplaatsing van kinderen en bij het opleggen van sancties aan Russische oligarchen en doe ik voorstellen om dat beter te laten verlopen.
 
De komende weken kun je ook meer voorstellen verwachten uit het nieuw sociaal contract: die zal ik indienen in de Kamer, nu de regering een aantal toegezegde beloftes (nog) niet uitvoert. Op mijn website en in de Kamer zullen deze plannen de komende weken verschijnen.

Sancties 1: Zet trustkantoren mes op de keel

Hoewel Oekraïne al 40 dagen in oorlog is met Rusland, heeft de Nederlandse regering nog altijd niet scherp hoe het met de sancties tegen de Russische oligarchen staat. Uit een brief van het kabinet bleek dat de Belastingdienst zich verschuilt achter de AVG, en daarom geen openheid van zaken kan geven over alle bezittingen van de oligarchen. Ik vind dat de Nederlandse regering hiermee voor paal staat. De focus moet nu vooral liggen op de trustkantoren waar tientallen miljarden aan Russisch geld ligt. Ik zeg daarom aan de De Nederlandse Bank: zet de trustkantoren het mes op de keel. Als ze níet kunnen duidelijk maken wie van hun klanten op de sanctielijst staan en welk vermogen zij indirect houden en hoe de sancties vanaf dag 1 zijn uitgevoerd, dan moet hun licentie onmiddellijk worden ingetrokken. Mijn inbreng in het debat vind je hier.

Sancties 2: Stop met het beschermen van oligarchen

Al een week eerder drong ik er bij premier Rutte aan dat de geheime belastingdeals van Russische oligarchen openbaar moeten worden gemaakt. Volgens Rutte vallen deze zogenaamde ‘tax-rulings’ onder de privacywetgeving. Dat komt de oligarchen natuurlijk héél goed uit, want zo ontsnapt het grootste deel aan de opgelegde sancties. Het is bizar dat privacy nu ineens een argument is voor de belastingdienst terwijl jouw en mijn gegevens met veertig instanties worden gedeeld. Wat Rutte zei, klopt trouwens niet: de wet (AWR artikel 67 en de sanctiewet) bepaalt dat belastinggegevens kunnen worden verstrekt als dat noodzakelijk is. De volledige Tweede Kamer was het met mij eens en stemde op 24 maart voor de motie waarin ik met andere oppositiepartijen vroeg om de informatie van de belastingdienst met spoed te gaan gebruiken voor mensen die op de sanctielijst staan. Het AWR probleem werd toen snel opgelost bleek uit het antwoord op mijn Kamervragen, maar de privacybescherming is er nog altijd. Daarom deze nieuwe vragen met GroenLinks. Door het getreuzel is de vogel natuurlijk wel gevlogen, zo leg ik uit in dit interview.

Energiecompensatie, maar voor wie eigenlijk?

Op 10 december besloot de regering om mensen met een laag inkomen te compenseren voor de hoge energierekening. Eerst ging het om een bedrag van 200 euro en later om een bedrag van 800 euro. Minister Schouten schreef op 15 maart dat de gemeenten per direct konden beginnen met uitkeren. Er is echter één probleem: het is onduidelijk wie recht hebben op de compensatie. In de gemeente Enschede zijn ze zelfs gestopt met het uitkeren van de compensatie; zij weten simpelweg niet aan wie ze deze mogen uitkeren. Op mijn voorstel werd het debat stilgelegd, zodat de regering eerst antwoorden op de vragen uit het debat kon vinden. Het is voor mij een principieel punt dat de regering geen uitgaven doet zonder goedkeuring van de Tweede Kamer, dat is immers het budgetrecht. Los van dit principiële bezwaar maak ik me ernstig zorgen over de uitvoering van de regeling. Omdat er veel onduidelijkheden zijn, kunnen grote ongelukken gebeuren. 
De wet zelf moet nog behandeld worden en mijn schriftelijke bijdrage maakt duidelijk waarom wetsbehandeling ertoe doet: je voorkomt een uitvoeringschaos.

François Vrancken-lezing

‘Leer van François Vranken en maak het parlement weer soeverein’. Zo vatte De Volkskrant de kern van mijn recente lezing in Gouda samen. Heel vaak gaat het in mijn werk over de actualiteit, maar het is goed om af en toe een paar passen naar achteren te zetten om te zien waar we vandaan komen. De zestiende-eeuwse raadpensionaris François Vrancken leverde een belangrijke onderbouwing van ons staatsbestel: hij stelde dat soevereiniteit niets met vorsten te maken had, maar met het ‘algemeen belang’. Dat principe geldt vandaag de dag nog altijd. Je kunt mijn lezing terugkijken via mijn YouTube-kanaal of helemaal teruglezen.

Uit huis geplaatste kinderen na het toeslagenschandaal

Vorige week zondag schoof ik aan bij Humberto om te praten over de situatie van uithuisgeplaatste kinderen in het toeslagenschandaal. Intussen zes maanden geleden gaf Mark Rutte aan een onafhankelijk onderzoek in te schakelen naar deze kinderen. Maar tot op de dag van vandaag kan de regering niet aangeven of er al kinderen zijn herenigd met hun ouders. Daarom wil ik dat het toen aangevraagde debat eindelijk plaatsvindt.
Deze ouders en kinderen hebben recht op herstel van contact (het doet mij pijn dit zo te moeten schrijven in een rechtsstaat) en er moet fatsoenlijk onderzoek komen waarom dit systeem zo kon ontsporen. Daarvoor zijn de inspecties, die het systeem hebben laten ontsporen, ongeschikt. Mijn plannen op dit dossier leg ik verder uit bij de Hofbar en lees hierover ook mijn interview in Trouw.

Tip:

• Interview in de Volkskrant over de sancties tegen oligarchen
• Podcast van NRC over burgers die worden vermalen

Hartelijke groet,